De Gemeenteschool op de Kruipuit

Bijdrage van Jozef Dobbelaere

Uit : 100 jaar Adegem, Maldegem, Middelburg - Een uitgave van de Heemkundige Kring Het Ambacht Maldegem 1986.
Artikel hier gepubliceerd met toestemming van de auteur.

De Kruipuit is ver verwijderd van het centrum en is daarom op onderwijsgebied op zichzelf aangewezen. Zeker vroeger toen alles te voet moest gebeuren, was het niet doenbaar de kinderen naar de school op het Dorp te sturen.

Tot de 18e eeuw is er weinig bekend over het plaatselijk privaat onderwijs. Meer informatie is te vinden vanaf het begin van de 19de eeuw.

Door het overlijden van onderwijzer Pieter Dobbelaere in 1825 is een plaats van schoolmeester op de Kruipuit vacant geworden. De gemeenteraad duidt daarvoor Pieter Looghe aan "tot uytoeffenen van dit vak wettelijk bevoegd en aangesteld". Hij zal aldaar klassikaal onderricht geven in lezen, schrijven, rekenen en de beginselen van de Nederduitse taal. Hij krijgt een jaarwedde van 40 gulden uit de gemeentekas. Tevens moet hij er op letten dat de kinderen ingeënt zijn tegen de koepokken of dat ze de natuurlijke ziekte hebben gehad.

Reeds in 1843 had de gemeente de verplichting te zorgen voor kosteloos onderwijs voor de arme kinderen. Als school duidt ze deze op het Dorp aan. Doch voor de kinderen van de Kruipuit en omliggende wijken, is dat toch te ver. Daarom doet de gemeente in 1852 beroep op de private school van Petrus Maenhout. Hetzelfde gebeurt in 1853 en 1854. Dan stopt men dit experiment. Ondertussen hebben de kinderen van het centrum een nieuwe school gekregen en men voelt dat men ook wel iets mag doen voor de arme kinderen op de wijk Kruipuit. Vanaf 1865 wordt de school van P. Maenhout definitief aangewezen als school, waar de arme kinderen op kosten van de gemeente onderwijs kunnen volgen.

In 1872 komt een nieuwe gemeenteschool op de Kruipuit tot stand. Men koopt daarvoor 20 aren zaailand van gemeenteraadslid Pieter Geirlandt. De plannen voor de school en bijbehorende schoolwoning werden opgemaakt door de heer Bureau. De aanneming gebeurde door Desiré Heysse uit Eeklo voor de som van 16.750 frank. In deze school wordt P. Maenhout gemeenteonderwijzer. De school telt (in 1875) bij momenten tot 151 jongens en meisjes. De gemeenteraad beslist dat de onderwijzer zich mag laten bijstaan door een van zijn oudste en bekwaamste leerlingen. Het wordt Desiré Ginneberge, 14 1/2 jaar oud. De ouders hebben toegezegd hun kind voor te bestemmen voor het onderwijs en hem tergelegenertijd naar een normaalschool te sturen voor het behalen van het nodige diploma. Hij krijgt de helft van een normale onderwijzerswedde. In 1877 neemt men uiteindelijk toch een hulponderwijzer aan: Camiel De Deken. Reeds het jaar nadien is hij vervangen door Joannes Carolus Bogaert.

Tijdens de schoolstrijd (1879-84) blijft P. Maenhout gemeenteonderwijzer. J.C. Bogaert daarentegen geeft onmiddellijk zijn ontslag. Gesteund door de geestelijke overheid komt er een vrije school tot stand op de Kruipuit bestuurd door Desiré Ginneberge en één op Onderdijke bestuurd door Charles-Louis Coopman. Meester Maenhout heeft echter weinig leerlingen: in 1880 slechts 3 à 8 jongens en 1 à 5 meisjes.

Volgens de nieuwe schoolwet van 1884 moet de gemeente minstens over één gemeenteschool blijven beschikken. Reeds in oktober beslist de gemeenteraad de school van de Kruipuit als gemeenteschool te behouden. Een maand later komt er echter een omzendbrief waarin de gemeentebesturen aangemaand worden een school te nemen uit het centrum en niet uit een ver gelegen wijk. Op verzoek van schepen J.B. Neyt blijft de gemeenteraad toch bij zijn vorige beslissing en de overheid keurt dit in mei 1885 goed. De school krijgt nu terug de volle steun van de geestelijke overheid. Als lesgeefster voor handwerk in de gemengde school wordt Leonie Geirnaert (echtgenote August Coppejans) in 1886 aangesteld. In 1920 ging ze met pensioen.

Petrus Maenhout gaat uiteindelijk in 1892 op rust. Hij wordt vervangen door Desiré Ginneberge, voormalig onderwijzer te Oostwinkel. De school komt tot bloei. In 1895 wordt er een matigheidsgenootschap tegen het alcoholisme opgericht. Kinderen van minstens 11 jaar gaan een verbintenis van onthouding aan. De lijst van die leerlingen met hun handtekening wordt in de klas uitgehangen. In 1905 wordt er een tweede klas opgericht. De onderwijzer wordt Gustaaf De Cooman. D. Ginneberge wordt hoofdonderwijzer. Een derde klas komt tot stand in 1915. Daar huishoudkunde voor de meisjes nu een verplichtend vak is, wordt een onderwijzeres genomen: Romanie Van den Berghe.

Eind 1915 gaat G. De Cooman naar Klein-Sinaai en hij wordt eerst vervangen door Alix Van den Berghe, vervolgens door Emma Veerman (1916) en tenslotte door Prudent Van Hecke (1917).

Desiré Ginneberge gaat in 1923 met pensioen en wordt als hoofdonderwijzer vervangen door Prudent Van Hecke. Achiel Van Poucke wordt de nieuwe onderwijzer. Deze neemt echter reeds ontslag in 1927 en wordt vervangen door Martha De Poortere. Zij logeerde te Eeklo en kwam dikwijls te voet naar school. Op 1 oktober 1923 wordt de school bezocht door 106 jongens en 14 meisjes.

Romanie Van den Berghe is de laatste jaren veel ziek en gaat in 1937 met pensioen. Gedurende enkele maanden wordt ze nog vervangen door Anna Boels (echtgenote van Regule Verstraete) maar uiteindelijk wordt de nieuwe onderwijzer Albert Van Landschoot.

Martha De Poortere neemt in 1941 ontslag en wordt vervangen door Albert Willems, die juist uit krijgsgevangenschap teruggekeerd is.

Het zuidelijk gedeelte van Adegem wordt door de Duitsers vanaf 1 januari 1943 bij Eeklo gevoegd en maakt deel uit van het district Oostwinkel. Op dit ogenblik is de gemeenteschool een stadsschool geworden.

Prudent Van Hecke overlijdt schielijk op de vooravond van 1 mei 1958. Albert Van Landschoot wordt hoofdonderwijzer. De nieuw aangestelde onderwijzer wordt Firmin Ginneberge. In 1969 wordt de 5- daagse schoolweek ingevoerd in het lager en kleuteronderwijs. Tijdens de gemeenteraadszitting van 29 mei 1985 wordt met eenparigheid van stemmen besloten een kleuterafdeling op te richten aan de Gemeentelijke Lagere School. Dit gaf ook aanleiding tot haar nieuwe naam: Gemeentelijke Basisschool.

Hoofdonderwijzers vanaf 1872:
Petrus Maenhout	1872-1892
Desiré Ginneberge	1892-1923
Prudent Van Hecke	1923-1958
Albert Van Landschoot	1958-1970
Albert Willems	1970-1973
Firmin Ginneberge	1973-

Petrus Maenhout

Hij werd gemeenteonderwijzer op de Kruipuit in 1872. Voorheen was hij door de gemeente reeds aanvaard als aangenomen onderwijzer om op de Kruipuit op hun kosten onderwijs te geven aan de arme kinderen. Zijn kleindochter, Maria Maenhout, woont te Veldekens nr. 3, Adegem.

Desiré Ginneberge

Tijdens de schoolstrijd (1879-1884) had hij een private school op de Kruipuit. Daarna werd hij onderwijzer in de jongensschool van Oostwinkel. Van 1892 tot 1923 was hij gemeenteonderwijzer op de Kruipuit. Hij is de vader van Elza Ginneberge en een grootoom van het huidig schoolhoofd Firmin Ginneberge.

De 5e en 6e klas in 1933.

Van links naar rechts.
Bovenaan: 1. Maurits De Lange 2. Gaston De Kesel 3. Gaston De Muyt 4. Medard Van Waeyenberghe.
Middelste rij: 1. Clement De Muer 2. Aimé Dhoore 3. Maurits Boute 4. Kamiel Joos 5. Marcel Standaert 6. Cyriel De Baets.
Onderaan zittend: 1. Cyriel Van Landschoot 2. meester Prudent Van Hecke 3. Leon Termont.

Prudent Van Hecke, geboren te St.-Laureins op 6.12.1897, behaalde zijn diploma te St.-Niklaas op 29.7.1916. Benoemd eind 1916 begon hij hier les te geven begin januari 1917. Hij richtte op de Kruipuit ook landbouwavondonderwijs in. De man, die een toeverlaat was voor de plaatselijke bevolking, was zeer geliefd.

Het 6e, 7e en 8e leerjaar in 1951.

De fotograaf heeft de leerlingen aan het lachen gekregen.
Op de achtergrond zien we de hoofdonderwijzer Prudent Van Hecke.
V.l.n.r. en per bank van voor naar achter:
Linkse bankenrij: 1. Antoine Van de Walle 2. Robert Roegiers en Roger Vermeulen 3. Leon Van Leeuwe en Romain Cocquyt 4. Julien Dauwens en Roger Termont 5. Roland De Vuyst en Herman De Backere.
Rechtse bankenrij : 1. Hubert Coopman en Roger Van de Gehuchte 2. Jozef Vermaut en Roger De Waele 3. Romaan De Backere en Amaat Geirland 4. Marijn Termote en Marijn Minne.

Het vierde en vijfde leerjaar in 1953.

De onderwijzer is Albert Van Landschoot.
V.l.n.r. en per bank van voor naar achter:
Linkse bankenrij : 1. Cyriel De Sutter en Marijn Coopman 2. Leon Mattheeuws 3. Eric Dooghe en Henri De Meyer 4. Daniël Martens 5. André Mouton en Gabriël Van den Bossche.
Middelste bankenrij 1. Ivan Foré 2. Richard Bral en Jozef Bral 3. Antoine Rombaut en Jozef De Sutter 4. Jean Trenson en Adelin Cocquyt.
Rechtse bankenrij : 1. Jozef Van Hecke 2. Guido Coopman en Jozef Van Oost 3. Antoine Dooghe en Albert Van de Walle.

Eerste en tweede leerjaar in 1964.

Op 12 juni 1964 maakte meester Firmin Ginneberge met het eerste en tweede studiejaar een schoolreis naar Zaventem.
We herkennen van links naar rechts te beginnen met de bovenste rij: 1. Walter Bral 2. Christiaan Boute 3. Marnix De Smet 4. Koenraad De Baets 5. Aureel Pauwels 6. Rudi Van Loo 7. Rudi De Pauw 8. Albert Blomme 9. Willy Creël 10. Geert De Croock 11. Dirk Nuyt 12. Marc De Kesel.
Onderste rij: 1. Stefaan De Kesel 2. Paul De Sutter 3. Jan Willems 4. Michel Vereecke 5. Marnix Geirnaert 6. Johan De Rijcke 7. Luc Ginneberge 8. Hendrik Foré. Luc Blomme was ziek.

Eerste, tweede en derde leerjaar in 1953-54.

Om meester Albert Willems en de 29 kinderen goed in het vizier te krijgen heeft de fotograaf zich op een verhoog gesteld.
We bemerken v.l.n.r. op de bank vooraan: 1. Jean Creël 2. Paul Ginneberge 3. Michel Boute 4. Harold Claeys.
De rechtstaande kinderen worden nu genummerd van links naar rechts: 1. Norbert Van Speybroeck 2. Eric Spillebeen 3. Noël Matthys 4. Honoré Trenson 5. Willy De Baets (b=bovenaan) 6. Jozef Van den Bossche (o=onderaan) 7. Gabriël De Kesel (b) 8. Noël Joos (0) 9. Gabriël Van Daele (0) 10. Antoine Pauwels (b) 11. Daniël Ryckaert 12. Willy De Meyere 13. onbekend 14. André Roegiers 15. Antoine De Kesel 16. Walter Claeys 17. Noël Pollet 18. Robert Verborgt 19. Romain Focquaert 20. Patrick Van Hecke (0) 21. André Coopman (b) 22. Willy Boulez (midden) 23. Gabriël De Sutter (0) 24. Richard De Baets (b) 25. Arseen Potvliege.

Begrafenis van Prudent Van Hecke in 1958.

Op 30 april 1958 overleed schielijk het schoolhoofd Prudent Van Hecke. De man die zeer geliefd was, werd onder grote belangstelling ten grave gedragen. Een opname van de lijkbaar ter hoogte van de pastorij. We herkennen van links naar rechts: 1. Paul Ginneberge 2. onderpastoor Omer Boudonck 3. pastoor Albert De Malsche 4. Jozef De Keyser 5. Antoine Geirland 6. Daniël Van Poucke 7. André Geirland 8. Honoré Trenson 9. Albert Van Landschoot 10. Gabriël Van Daele 11. veldwachter Albert Notteboom 12. Willy De Meyer 13. Victor Craeye 14. onbekend 15. André Rombaut 16. Norbert Van Speybroeck 17. onbekend.

Onderscheiding voor Albert Van Landschoot.

In 1965 werd aan Albert Van Landschoot het Burgerlijk Ereteken eerste klas overhandigd voor 25 jaren trouwe dienst. Op dat ogenblik was hij schoolhoofd met klas aan de gemeentelijke jongensschool Kruipuit. We bemerken van links naar rechts: onderpastoor Omer Boudonck, mevr. A. Van Landschoot (Flavie Van Waetermeulen), meester Albert Van Landschoot en pastoor Albert De Malsche. Het ereteken was hem verleend door de minister van Nationale Opvoeding en Cultuur met besluit van 23 oktober 1964. De meester die gediplomeerd werd te Oostakker op 30 juni 1936 begon op de Kruipuit les te geven in 1937 in opvolging van Romanie Van den Berghe die ontslag had genomen.

Het onderwijzerskorps in september 1963.

Met de glimlach poseren hier van links naar rechts: hoofdonderwijzer Albert Van Landschoot, Firmin Ginneberge en Albert Willems. Toen Albert Van Landschoot in 1970 met pensioen ging, werd hij als schoolhoofd opgevolgd door Albert Willems. In 1973 gaat deze op zijn beurt met pensioen en hij wordt vervangen door Firmin Ginneberge. Het jaar daarop zorgde het schoolhoofd Firmin Ginneberge ervoor dat de school terug gemengd werd, wat zij tot in de jaren dertig altijd geweest was.